του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ*
Τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια είναι πανάκριβα. Οι εταιρείες από το 2008 και μετά έχουν συσσωρεύσει
ζημιές που ξεπερνούν κατά πολύ το 1 δις ευρώ. Οι περισσότερες αδυνατούν να
εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Η πτώση του τζίρους προσεγγίζει το 40% για το
κλάδο. Τα νεότευκτα πλοία πωλούνται στο εξωτερικό προκειμένου οι εταιρείες να
εξασφαλίσουν κεφάλαια κίνησης. Για να μειωθεί το κόστος λειτουργίας όλα τα
πλοία έχουν μειώσεις τις ταχύτητές τους, ενώ αυξήθηκαν οι ώρες του ταξιδιού.
Η πάλαι ποτέ κραταιά ΝΕΛ που εξυπηρετεί τις άγονες
γραμμές του Βορείου Αιγαίου κάθε λίγο και λιγάκι ανακοινώνει πως αδυνατεί να
αγοράσει καύσιμα για τα πλοία, με αποτέλεσμα να ματαιώνονται δρομολόγια της
άγονης γραμμής. Η ΝΕΛ κατηγορεί το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου πως
καθυστερεί τις πληρωμές των μισθωμάτων και την Τράπεζα Πειραιώς πως αρνείται να
την χρηματοδοτήσει.
Με νόμους που ψήφισαν οι κυβερνήσεις Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ –
ΔΗΜΑΡ και Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ έχουν ουσιαστικά καταργηθεί οι συλλογικές συμβάσεις
εργασίας των ναυτικών, αποτελεί παρελθόν η 10μηνή υποχρεωτική απασχόληση των
ναυτικών. Οι καθυστερήσεις πληρωμής των ναυτικών είναι πολύμηνες. Δια νόμου
επιβλήθηκαν οι μειωμένες συνθέσεις στα πληρώματα. Σε λίγο καιρό θα ξεκινήσει το
ξεπούλημα των λιμανιών.
Η εφαρμογή του «ελεύθερου ανταγωνισμού» είχε
αποτέλεσμα το σύνολο σχεδόν των ακτοπλοϊκών γραμμών σήμερα να είναι ζημιογόνο.
Είναι πραγματικό θαύμα πως το γεγονός ότι σήμερα
υπάρχουν πλοία που εκτελούν δρομολόγια στις γραμμές του Αιγαίου. Οι
νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες οδηγούν τις διοικήσεις των ακτοπλοϊκών εταιρειών,
εδώ και 20 χρόνια, από τραγικά λάθη σε εγκληματικές επιλογές.
Σήμερα είναι απαραίτητη η συγκρότηση ενός δημόσιου
φορέα ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στην ιδιοκτησία του οποίου θα περάσουν όλα τα
πλοία της ακτοπλοΐας και τα ναυπηγία. Υποχρέωσή του θα είναι να διασφαλίζει την
καθημερινή σύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα και μεταξύ τους ακόμη κι
αν αυτή η δραστηριότητα είναι ζημιογόνα. Το κόστος των ζημιών θα καλύπτεται από
τον κρατικό προϋπολογισμό. Θα λειτουργεί υπό εργατικό έλεγχο.
Στις 5 Φεβρουαρίου του 2014 πραγματοποιήθηκε
μια εξαιρετικά κρίσιμη συνεδρίασης του Συμβουλίου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών στον
Πειραιά. Εκπρόσωποι φορέων από την Λήμνο, την Σάμο και την Ικαρία επιτίθενται,
για πολλοστή φορά, κατά της ΝΕΛ, που εξυπηρετεί ακτοπλοϊκά τα νησιά τους. Στο
στόχαστρο μπαίνει και το υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου που δεν κάνει τίποτα
για να αντιμετωπίσει τις συνεχείς ματαιώσεις δρομολογίων. Λίγο αργότερα ο διευθύνων
σύμβουλος της ΝΕΛ Ιωάννης Αβραντίνης κατηγορεί ως υπεύθυνους για αυτή την
κατάσταση το υπουργείο και την Τράπεζα Πειραιώς και δηλώνει πως έχουν δίκιο οι
εκπρόσωποι των νησιών. Επίσης αποκαλύπτει πως στην ουσία στο κλάδο έχει
διαμορφωθεί ένα ιδιωτικό μονοπώλιο. Συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι: «οι τρείς
μεγάλες εταιρείες, η Hellenic
Seaways, η ΑΝΕΚ και Group Attica, έμμεσα ή άμεσα ελέγχονται
μετοχικά, δανειοδοτικά ή κεφαλαιοδοτικά από την Τράπεζα Πειραιώς. Παρότι όλοι
λένε ότι είμαστε μετοχικές εταιρείες κι έχουμε τους μετόχους μας ο μεγαλύτερος
μέτοχος στην Hellenic Seaways είναι η Τράπεζα Πειραιώς, στην ΑΝΕΚ έμμεσα ο
μεγαλύτερος μέτοχος είναι η Τράπεζα Πειραιώς που έχει δανειοδοτήσει του
βασικούς μετόχους της εταιρείας. Στην Blue Star μεγαλύτερος μέτοχος είναι η Group Attica
και σε αυτή μεγαλύτερος μέτοχος είναι η MIG. Στη ΜIG μέτοχοι είναι
πολλοί οι οποίοι έχουν πάρει τα λεγόμενα μετοχοδάνεια από τις Τράπεζες Marfin και Λαϊκή (σ.σ. εννοεί της Κύπρου) τα οποία σε μια
νύχτα κατέληξαν στην Τράπεζα Πειραιώς». Νωρίτερα είχε πει πως η Τράπεζα
Πειραιώς ανήκει στο κράτος, καθώς η πλειοψηφία των μετοχών της ανήκει στο Ταμείο
Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αμέσως μετά ο διευθύνων σύμβουλος της ΝΕΛ
αναφέρει: «όλα είναι κρατικά συνεπώς η λύση πρέπει να δοθεί από το κράτος».
Στο σημείο αυτό ο Ιωάννης
Αβραντίνης αρχίζει να αποκαλύπτει ποιο είναι το σχέδιο που έχουν καταστρώσει
κυβέρνηση και τράπεζες για την ακτοπλοΐα στο Αιγαίο. Συγκεκριμένα είπε: «Τη
Δευτέρα 20 Ιανουαρίου συναντήθηκαν στα γραφεία της Τράπεζας Πειραιώς οι
εκπρόσωποι των τραπεζών, σύμβουλος του Υπουργού Ναυτιλίας και Αιγαίου με το διευθύνοντα
σύμβουλο της Τράπεζας Πειραιώς και συμβούλους της εταιρείας Mc Kinsey. Τo σχέδιο που συμφώνησαν είναι να δημιουργηθεί ένα
μονοπώλιο όπως η Aegean στις αερογραμμές. Αυτό
είναι το σχέδιο των τραπεζιτών».
Στις 14 Μάη ανακοινώνεται
επίσημα από την MIG η στρατηγική συνεργασία της με
την Τράπεζα Πειραιώς. Η τελευταία εξαγόρασε ομολογιακό δάνειο της MIG 250 εκατ. ευρώ. Με βάση την συμφωνία 90 εκατ. ευρώ
του ομολογιακού δανείου μετατράπηκαν σε μετοχές της MIG. Έτσι η Τράπεζα Πειραιώς κατέχει το 17,7% των μετοχών
της MIG και έχει στα χέρια της ομολογίες αξίας 160 εκατ.
ευρώ. Η MIG ελέγχει πλήρως τον ακτοπλοϊκό όμιλο Attica στον οποίο ανήκουν η Blue Star Ferries και την Super Fast Ferries. Η συμμετοχή της Πειραιώς στην Hellenic Seaways από το 2010 εκτιμάται
ότι ανέρχεται στο 38%.
Η ίδια Τράπεζα, βασικός
πιστωτής της ΝΕΛ, αρνείται να εφαρμόσει την συμφωνία εξυγίανσης της εταιρείας
και επιδιώκει την οδηγήσει σε οικονομική ασφυξία. Στις αρχές του καλοκαιριού η
ΝΕΛ κάνει την προαναφερόμενη καταγγελία και καταθέτει αίτηση ασφαλιστικών
μέτρων κατά της Τράπεζας Πειραιώς που αναμένεται να εκδικαστεί στις 30 Ιουλίου.
Η μόνη από τις μεγάλες
ακτοπλοϊκές που δεν ελέγχεται από την Τράπεζα Πειραιώς είναι οι Μινωικές
Γραμμές, η οποία εδώ και χρόνια είναι θυγατρική του ομίλου Grimaldi. Η εταιρεία δραστηριοποιείται μόνο στην γραμμή
Πειραιάς – Ηράκλειο.
Η συγχώνευση των ακτοπλοϊκών
εταιρειών αποτελεί ένα μόνο τμήμα του σχεδιασμού που έχουν καταστρώσει
κυβέρνηση και Τράπεζα Πειραιώς. Ο δεύτερος βασικός πυλώνας του σχεδιασμού είναι
η αναδιάρθρωση του ακτοπλοϊκού δικτύου με την κατάργηση πολλών από τις
υπάρχουσες γραμμές και η δημιουργία κύριων και δευτερευουσών γραμμών. Για
παράδειγμα η Μυτιλήνη θα έχει απευθείας σύνδεση με τον Πειραιά (κύρια γραμμή),
ενώ η Χίος και η Λήμνος θα συνδέονται μόνο με την Μυτιλήνη (δευτερεύουσες
γραμμές). Αντίστοιχα ένα λιμάνι της Σάμου θα έχει σύνδεση με τον Πειραιά, η
Ικαρία θα έχει σύνδεση μόνο με τη Σάμο και οι Φούρνοι μόνο με την Ικαρία. Με
τον ίδιο τρόπο θα αντιμετωπισθούν οι συνδέσεις των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων
με τον Πειραιά. Ο σχεδιασμός αυτός σημαίνει πως μόνο τέσσερα με πέντε μεγάλα
νησιά του Αιγαίου θα έχουν απευθείας σύνδεση με τον Πειραιά. Η πρόσβαση στα
υπόλοιπα νησιά θα απαιτεί ο επιβάτης να πάρει δεύτερο πλοίο. Ο παραπάνω
σχεδιασμός, έχει παρουσιαστεί κατ’ επανάληψη, με επιμέρους διαφοροποιήσεις, από
το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδα και από το Ελληνικός Επιμελητηριακός Σύνδεσμος
Μεταφορών, έχει υιοθετηθεί από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου και φαίνεται
ότι ήδη έχει μπει σε φάση υλοποίησης.
Αυτό πρακτικά σημαίνει
μεγαλύτερη απομόνωση για την συντριπτική πλειοψηφία των νησιών και ακόμη πιο
δύσκολες μέρες για τους κατοίκους τους. Στην ουσία θα δημιουργηθούν νησιά τριών
ταχυτήτων: στην πρώτη ταχύτητα θα είναι η Κρήτη, η Ρόδος, η Λέσβος, η Σύρος κι
ίσως ένα νησί ακόμη. Στη δεύτερη κατηγορία θα βρεθούν μεγάλα νησιά όπως η Χίος,
η Λήμνος, η Νάξος, η Κως αυτά θα έχουν απευθείας σύνδεση με τα μεγάλα νησιά. Σε
ακόμη χειρότερη μοίρα θα βρεθούν τα μικρότερα νησιά όπως ο Αϊ Στράτης, οι
Οινούσες, οι Φούρνοι, η Δονούσα κλπ. Το ταξίδι σε αυτά τα νησιά θα εξελιχθεί σε
πραγματικό μαρτύριο. Ο σχεδιασμός αυτός έχει ένα και μόνο στόχο να αυξηθούν οι
πληρότητες των πλοίων στις κύριες γραμμές για να επιστρέψουν οι ακτοπλοϊκές σε
κερδοφορία.
Ο τρίτος πυλώνας του
σχεδιασμού κυβέρνησης και τραπεζών είναι η μείωση της πυκνότητας των
δρομολογίων. Το χειμώνα 2013 – 2014 για πρώτη φορά η Λέσβο, η Σύρος και άλλα
μεγάλα νησιά του Αιγαίου δεν είχαν καθημερινή σύνδεση με τον Πειραιά για
τέσσερις μήνες. Η κατάσταση αυτή θα είναι μόνιμο φαινόμενο τα επόμενα χρόνια.
Οι μουτζαχεντίν του
νεοφιλελευθερισμού, προκειμένου να δημιουργήσουν κέρδη για τις επιχειρήσεις,
ετοιμάζουν το τελειωτικό χτύπημα για τα νησιά και τους κατοίκους τους, την
ιδιωτικοποίηση των λιμανιών. Η ενέργεια αυτή θα εκτινάξει τα ύψη το έτσι κι
αλλιώς υψηλό κόστος ζωής. Η ιδιωτικοποίηση των νησιωτικών λιμανιών θα είναι η
ταφόπλακα των νησιωτικών κοινωνιών.
Οι ναυτικοί είναι το δεύτερο
μεγάλο θύμα της κρίσης στον κλάδο της ακτοπλοΐας. Την τελευταία διετία είδαν να
χάνουν ασφαλιστικά δικαιώματα χρόνων, να μειώνονται οι μισθοί τους, να
καταργούνται τυπικά και ουσιαστικά οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, να
γιγαντώνεται η ανεργία. Όσοι ναυτικοί έχουν δουλειά μένουν απλήρωτοι επί μήνες,
η μαύρη και η απλήρωτη εργασία είναι μόνιμο φαινόμενο. Κι κατάσταση γίνεται
ακόμη χειρότερη με την μείωση των οργανικών συνθέσεων των πλοίων που εγκρίνει
το υπουργείο.
Ο συνδυασμός των τριών
πυλώνων που αναφέραμε πιο πάνω εκτιμούν οι εμπνευστές του πως θα ξανακάνει κερδοφόρες
τις ακτοπλοϊκές εταιρείες. Πρόκειται για ένα μπακάλικο σχεδιασμό που στηρίζεται
στην αρχή πως τα νησιά υπάρχουν για να κερδίζουν οι εφοπλιστές. Μόνο που οι
εμπνευστές του δεν αντιλαμβάνονται πως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο οι τοπικές
κοινωνίες θα κάνουν άλλες επιλογές. Η απομόνωση των νησιών θα φέρει περισσότερη
μετανάστευση. Όσοι δεν μεταναστεύσουν θα επιλέγουν το αεροπλάνο ως κύριο μέσο
μεταφορά (όπου αυτό είναι δυνατό) αντί του πλοίου. Τα νησιά του ανατολικού
Αιγαίου θα αποκτήσουν μεγαλύτερη εξάρτηση από τα απέναντι τουρκικά παράλια.
Η ερημοποίηση των νησιών
πιθανότατα θα φέρει ακόμη χειρότερες μέρες για την ακτοπλοΐα αλλά θα
δημιουργήσει ένα εξαιρετικά κερδοφόρο πεδίο για την Τράπεζα Πειραιώς στον τομέα
των αγοροπωλησιών γης. Η Πειραιώς ελέγχοντας την ακτοπλοΐα θα έχει
πρωταγωνιστικό ρόλο στις τοπικές οικονομίες των νησιών, μιας και με δύο
κινήσεις θα μπορεί να αυξάνει την τουριστική κίνηση σε ένα νησί και να την
μειώνει σε ένα άλλο.
Δικαίωμα οι πυκνές, ασφαλείς, γρήγορες και ποιοτικές
συνδέσεις
Ο τετραπλασιασμός του κόστους
των καυσίμων κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ήταν αναμενόμενο ότι θα
δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στις ακτοπλοϊκές συνδέσεις των νησιών. Οι
πομπώδεις αναλύσεις για τα εκατομμύρια των Ευρωπαίων τουριστών που θα φθάνουν
στην Αθήνα και με πλοίο θα μεταβαίνουν στα νησιά για διακοπές κατέληξαν εκεί
που τους αξίζει: στο σκουπιδοτενεκέ. Εκεί κατέληξαν και οι αυταπάτες των
μεγαλοξενοδόχων που πίστευαν πως τα νέα σύγχρονα πλοία τα οποία κατασκευάζονταν
στα τέλη της δεκαετίας του 1990 θα μετέτρεπαν την Ρόδο, τη Λέσβο, τη Χίο και
άλλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου σε προορισμούς του Σαββατοκύριακου όπως είναι
τα νησιά των Κυκλάδων.
Σήμερα το κρίσιμο ερώτημα που
καλούνται να απαντήσουν όλοι είναι αν οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις είναι δικαίωμα
των νησιωτών ή πεδίο κερδοσκοπίας για κάθε λογής επιχειρηματικά συμφέροντα. Η
κρίση του καπιταλισμού δεν επιτρέπει να υπηρετούνται και οι δύο παραπάνω σκοποί
ταυτόχρονα. Δεν υπάρχει περιθώριο για ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» που θα ικανοποιεί
ταυτόχρονα τους νησιώτες και τις ακτοπλοϊκές εταιρείες. Όλες οι κυβερνήσεις
μετά το ναυάγιο του Σάμινα Express έδειξαν
έμπρακτα πως αποδέχονται στις επιλογές του εφοπλιστικού κεφαλαίου. Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ
κι αργότερα οι μνημονιακές συγκυβερνήσεις Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ – ΛΑΟΣ, Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ –
ΔΗΜΑΡ και Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ ακολούθησαν και ακολουθούν χωρίς παρέκκλιση την ίδια
πολιτική. Προκρίνοντας μάλιστα την ενίσχυση εκείνου του τμήματος που έχει
πετύχει μεγαλύτερη συγκέντρωση κεφαλαίων και έχει καλύτερη διασύνδεση με τον τραπεζικό
κεφάλαιο. Η καταστροφή των μικρών ακτοπλοϊκών εταιρειών είναι αναγκαία για να
επιβιώσουν οι μεγάλες. Εξέχουσα θέση σε αυτό το μπλοκ εξουσίας έχει η Χρυσή
Αυγή, η οποία ποτέ στην Βουλή δεν ήρθε σε κόντρα με το εφοπλιστικό κεφάλαιο.
Παράλληλα έχει αναλάβει ως ειδική την αποδυνάμωση του ναυτεργατικού κινήματος,
κάνει τα πάντα να μην εφαρμόζονται οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, για να
μειωθούν οι μισθοί και να περάσουν οι ατομικές συμβάσεις σε ναυτικούς και
ναυτεργάτες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κι άλλες μικρότερες
δυνάμεις σπέρνουν αυταπάτες όταν λέει πως μπορεί να υπάρξει ένα μικτό μοντέλο
στην ακτοπλοΐα, όπου θα συνυπάρχουν το κράτος, η αυτοδιοίκηση και οι
εφοπλιστές. Αυτό το μοντέλο στην ουσία θα χαρίζει τις κερδοφόρες γραμμές στους
εφοπλιστές και θα κρατάει για το κράτος τις ζημιογόνες γραμμές. Πρόκειται για
συνταγές που δεν μπορούν να εφαρμοστούν στο Αιγαίο. Οι θιασώτες του μοντέλου
των σκανδιναβικών κρατών καλό είναι να αντιληφθούν πως άλλο είναι να συνδέει
ένα πλοίο τον Πειραιά με τις Δυτικές Κυκλάδες κι άλλο την Δανία με την
Νορβηγία.
Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ κινείται
στο πλαίσιο σοσιαλδημοκρατικών πολιτικών παλαιάς κοπής, που το κόμμα τις
αξιωματικής αντιπολίτευσης τις παρουσιάζει ως δικές του καινοτόμες προτάσεις.
Το ΚΚΕ ορθά επισημαίνει τα
αδιέξοδα της σημερινής πολιτικής και θέτει ως στόχος την δημιουργία δημόσιου
φορέα για την ακτοπλοΐα. Όμως μεταθέτει την υλοποίηση του στο απώτερο μέλλον
και την λαϊκή εξουσία. Κι έτσι κατευθύνει τις λαϊκές διεκδικήσεις τού σήμερα σε
αμυντικούς αγώνες για να μην αυξηθούν περαιτέρω οι τιμές των εισιτηρίων, να μην
συγχωνευθεί το ΝΑΤ με το ΙΚΑ κ.ο.κ. Με συνέπεια οι ηρωικοί αγώνες που δίνουν τα
μέλη και τα στελέχη του στον ναυτεργατικό χώρο να επιτυγχάνουν πολύ μικρά
αποτελέσματα.
Στις πρόσφατες περιφερειακές
εκλογές η περιφερειακή παράταξη «Ανταρσία στο Αιγαίο» διατύπωσε μια συνεκτική πρόταση για την αντιμετώπιση του
προβλήματος. Η πρόταση αυτή στηρίζεται στην αρχή πως οι πυκνές, ασφαλείς,
γρήγορες και ποιοτικές ακτοπλοϊκές συνδέσεις είναι δικαίωμα των νησιωτών. Γι’
αυτό και είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένας φορέας δημόσιος ακτοπλοϊκών
συγκοινωνιών, ο οποίος θα πάρει υπό τον έλεγχο του όλα τα πλοία της ακτοπλοΐας,
χωρίς να αποζημιώσει τους εφοπλιστές. Στον ίδιο φορέα θα υπαχθούν και τα
ναυπηγία που λειτουργούν στην χώρα. Με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες και τα
εργατικά δικαιώματα θα σχεδιαστεί ένας νέος ακτοπλοϊκός χάρτης που θα
εξασφαλίζει καθημερινή σύνδεση των νησιών μεταξύ τους και με την ηπειρωτική
Ελλάδα. Παράλληλα θα εκπονηθεί ένα πρόγραμμα κατασκευής νέων πλοίων, κατάλληλα
για τις ανάγκες των Ελληνικών νησιών, που θα χρησιμοποιούν νέες τεχνολογικές
εφαρμογές για να μειώσουν το κόστος κίνησης. Τα πλοία θα κατασκευαστούν στα
εγχώρια ναυπηγεία και έτσι θα αντιμετωπισθεί η ανεργία του κλάδου. Ο φορέας θα
λειτουργεί υπό εργατικό έλεγχο και αν έχει ζημιές αυτές θα καλύπτονται από τον
κρατικό προϋπολογισμό.
Η παραπάνω πολιτική πρόταση
απευθύνεται στους νησιώτες, του ναυτικούς και τους εργαζομένους – ανέργους της
ναυπηγικής βιομηχανίας. Αυτοί πρέπει να την πάρουν στα χέρια και να την κάνουν
υλοποιήσουν. Η εφαρμογή της είναι φανερό ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί με μια
κυβερνητική εναλλαγή. Απαιτεί ανατροπή της κυβέρνησης και της κυβερνητικής
πολιτικής, σύγκρουση με το εφοπλιστικό κεφάλαιο και την Ευρωπαϊκή Ένωση που εκ
των πραγμάτων θα οδηγήσει σε έξοδο από την
Ε.Ε. Είναι φανερό πως για να επιτευχθούν οι στόχοι που προαναφέραμε
απαιτείται η συγκρότηση ενός πολύ πιο δυναμικού λαϊκού κινήματος στα νησιά και
νέου εργατικού κινήματος, που με μαζικούς και αποφασιστικούς λαϊκούς αγώνες θα επιβάλουν
την υλοποίηση τους.
Δημοσιεύθηκε
στο Πριν στις 27 Ιουλίου 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου